Despotyczny kapitan Ahab, wyrusza na statku Pequod, aby polować na kaszaloty. Kieruje nim szaleńcza rządza zemsty na legendarnym władcy oceanów - Moby Dicku - najgroźniejszym z wielorybów, który okaleczył wielu marynarzy, a samego dowódcę okrętu pozbawił kończyny. Przebieg wyprawy relacjonuje Izmael, młody marynarz, który zaciąga się na statek, aby poznać tajniki wielorybnictwa i zwiedzić świat.
Prócz tego uważał (…) iż w tym wielorybniczym rzemiośle odwaga jest jednym z głównych artykułów składających się na wyposażenie okrętu, podobnie jak chleb i wołowina, i że nie należy jej trwonić lekkomyślnie.
Ale to nie jedyny kontekst powieści, łączy ona w sobie różne style i konwencje, m.in. powieść przygodową, literaturę naukową, dramat, oraz rozważania filozoficzne.
Głęboka warstwa filozoficzna ukazuje walkę między uczuciami a rozsądkiem, między wolą a przeznaczeniem. Zmusza do zadawania sobie niełatwych pytań i szukania prawd o ludzkim życiu.
Czy człowiek ślepo dążący do realizacji swoich pragnień nie staje się tylko igraszką losu?
Dzieło Hermana Melville’a zawiera szczegółowy i budzący grozę opis polowań na morskie olbrzymy. Dopiero niecałe 100 lat po wydaniu Moby Dicka, w 1947 roku weszła w życie Konwencja o Uregulowaniu Wielorybnictwa.