Obecne do dziś w Polsce legendy "przedwojennego nauczyciela" i "przedwojennej matury" są wyrazem przekonania o wysokiej jakości systemu oświatowego w II RP i wyjątkowym statusie tej grupy zawodowej - jakoby cieszącej się wówczas prestiżem, do którego daleko dzisiejszym belfrom.
Czy tak rzeczywiście było? Piotr Gołdyn odpowiada na to pytanie, rekonstruując codzienność ówczesnych nauczycieli. Budowany zupełnie od nowa system oświaty stawiał przed nauczycielami trudne zadanie niesienia kaganka oświaty w społeczność odrodzonego państwa. Problemy lokalowe, ubóstwo wyposażenia i podręczników wydają się niczym wobec spustoszeń, jakie poczyniły rusyfikacja i germanizacja.
Autor kreśli obraz nauczyciela, który w tej trudnej codzienności miał realizować swoją misję - zaczynając od jego własnej edukacji i przebiegu kariery, przez status materialny i społeczny, a kończąc na mentalności.