Najstarszy polski przekład starotestamentowej Księgi Jeremiasza, będący częścią staropolskiej Biblii królowej Zofii, sięga połowy XV wieku. Od tego momentu dokonano kolejnych kilkudziesięciu tłumaczeń tej księgi biblijnej. Rodzi się zatem w tym kontekście pytanie: czy potrzebne jest jeszcze kolejne? Odpowiedź po części skrywa się w różnicy pomiędzy znaczeniami słów tłumaczenie i przekład. Tłumaczenie może być dosłowne, by nie powiedzieć mechaniczne. Przekład winien natomiast uwzględniać wszelkie niuanse wynikające chociażby ze specyfiki miejsca i zwyczajów panujących podczas powstawania danego dokumentu, swego rodzaju tła kulturowego poszczególnych ksiąg biblijnych. W przypadku Księgi Jeremiasza oraz Lamentacji Jeremiasza mamy do czynienia z nagromadzeniem wielu czynników, które mogą mieć wpływ na współczesne rozumienie przekazu prorockiego. Dlatego właśnie przekład a nie literalne tłumaczenie jest nie lada wyzwaniem dla biblistów dążących do aktualizacji treści i przesłania tych niełatwych w odbiorze i złożonych ksiąg biblijnych.
Dotychczasowe tłumaczenia Księgi Jeremiasza oraz Lamentacji Jeremiasza były najczęściej przygotowane przez biblistów (nacisk na przekaz teologiczny) bądź lingwistów zwracających szczególną uwagę na poprawność gramatyczną oraz piękną formę literacką, często kosztem odstępstw od przekazu teologicznego. Jak zatem wśród tych tłumaczeń znaleźć takie, które pokonują owe dylematy, oddając piękno języka z wszystkimi użytymi narzędziami oraz dokładny przekaz teologiczny z całym jego dynamizmem?
Wydaje się, że odpowiedź znajdziemy w założeniach przekładu (a nie tłumaczenia) realizowanego przez Redakcję Nowego Przekładu Dynamicznego (NPD). Owocem jej niestrudzonej pracy intelektualnej i duchowej są już powstałe przekłady całego Nowego Testamentu, Księgi Psalmów, Księgi Izajasza oraz Ksiąg Mądrościowych i Pieśni nad pieśniami, które to dokonania spotkały się z żywym i bardzo pozytywnym odbiorem biblistów oraz co najważniejsze czytelników Słowa Bożego. Przekład dynamiczny ma bowiem to do siebie, że w miejsce trudnych czy wręcz przestarzałych słów lub fraz wyszukuje i umieszcza w przekładzie ich aktualne dynamiczne ekwiwalenty. Dzięki temu dzisiejszy czytelnik ma przed sobą zrozumiały, zapisany współczesnym językiem tekst ksiąg biblijnych zawierający należny przekazowi natchnionemu ładunek teologiczny, aktualny również w XXI wieku. Takie przedsięwzięcie z pewnością nie należy do działań komercyjnych, zaś wartość językowa, teologiczna i kulturotwórcza są trudne do przecenienia.
prof. dr hab. Stanisław Koziara
Katedra Lingwistyki Kulturowej i Komunikacji Społecznej
Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie