Regularnie pojawiające się w kulturze nowoczesnej apele o "powrót do filologii" mają różnorakie znaczenia. Ten stan rzeczy nie dziwi, skoro nie ma zgody co do tego, czym filologia jest lub czym powinna być. Definiowana specjalistycznie jako dyscyplina akademicka zajmująca się badaniem tekstów literackich lub popularnie jako "umiłowanie języka", od ponad dwustu lat niezmiennie stanowi przedmiot refleksji literaturoznawczej i filozoficznej. Rozmaite kryzysy nauk humanistycznych, erozja czytelnictwa oraz inne sygnały współczesnego osłabienia wartości lektury każą zastanawiać się nad przyszłością filologii w świecie zdominowanym przez media społecznościowe i sztuczną inteligencję. Prowokują też jednak do pytań o jej przeszłość: pochodzenie, światopoglądowe konteksty, główne drogi rozwoju. Eseje zebrane w niniejszym tomie stanowią reprezentatywną próbkę dzisiejszych rozważań poświęconych roli i przeznaczeniu filologii w kulturze nowoczesnej