Filologia pozostaje wciąż żywym obszarem humanistyki przede wszystkim ze względu na swe zainteresowanie fundamentalnym dla ludzkiego doświadczenia fenomenem języka - wyrafinowanego środka ekspresji i przedmiotu poznania obecnego w całym wachlarzu możliwych form historycznych i współczesnych: od elementarnych wypowiedzi po najbardziej estetycznie złożone. Łączy tym samym przedstawicieli wyraźnie identyfikowanych domen szczegółowych: lingwistów, literaturoznawców, badaczy przekładu, teatru i performansu, pamięci, kultury wysokiej i popularnej, teoretyków i praktyków, a także dydaktyków. Filologiczne zaplecze ujawnia się wszędzie tam, gdzie tworzone są słowniki, kompendia i elektroniczne korpusy; gdzie pracuje się nad przewodnikami i katalogami; gdzie powstają wystawy i portale internetowe; gdzie kreatywność językowa wpływa na rynek reklam, dystrybucji dóbr, na sztukę dyplomacji, negocjowania i nauki języków. Filologiczna wrażliwość i filologiczny warsztat połączone z inwencją, argumentacją, krytycznym i twórczym oglądem, żywym zaangażowaniem w przestrzeń i debatę publiczną oraz nastawieniem na komunikację przygotowuje do funkcjonowania w różnego typu wspólnotach i środowiskach zawodowych.
Monografia ta powstała dzięki projektowi realizowanemu pod hasłem "Filologia - od/nowa" - z wpisaną w nie semantyką zmiany i powtórzenia. Swój kształt zawdzięcza wspólnej pracy rozproszonego po świecie środowiska badaczek i badaczy polszczyzny oraz jej wytworów, reprezentujących kilkadziesiąt ośrodków akademickich i pracujących często w wielojęzycznych i wielokulturowych kontekstach. Zarówno wchodzące w jej skład obszerne omówienia wybranych zagadnień, jak i ponad sto haseł szczegółowych pozwalają zorientować się, na czym polega praca tych, którzy studiują różne formy językowej ekspresji i dzięki filologii starają się uruchomić translacyjny potencjał dzisiejszej humanistyki, powiązać ze sobą działające w niej idiomy krytyczne, a także wskazać atrakcyjne poznawczo obszary.