W tej książce śmiech sąsiaduje z powagą, ironia z czułością, a Aleksander Fredro, znany z lekkości pióra i błyskotliwego humoru, daleki jest od szkolnych stereotypów - okazuje się twórcą, który nieustannie zaskakuje i inspiruje, przekracza granice obyczajowości i odważnie komentuje społeczeństwo swoich czasów. Jego twórczość to fascynujący labirynt gier, ironii i przemian, w którym odnaleźć można całą złożoność
dziewiętnastowiecznej, podzielonej przez zaborców Rzeczy-
pospolitej, a także odpowiedzi na uniwersalne pytania o wolność i tożsamość.
Kreacje i deformacje. Aleksandra Fredry metamorfozy świata to zbiór tekstów, których autorzy analizują zarówno znane, jak i zapomniane utwory Fredry, odsłaniając ich niezwykłą wielowarstwowość. Zwracają uwagę na emocjonalne i intelektualne napięcia towarzyszące Fredrze - od wspomnień związanych z bitwą pod Waterloo, przez komediowy geniusz, po śmiałe eksperymenty z formą i tematyką. Wśród poruszanych zagadnień znalazły się kwestie cenzury, emancypacji kobiet, a także obscenicznych utworów funkcjonujących przez lata w drugim obiegu. Nie zabrakło omówienia recepcji dzieł mistrza oraz korespondencji artystycznej i światopoglądowej z Wincentym Polem czy Stanisławem Moniuszką.
Drugi tom z serii "Romantyzm Krajowy", pod redakcją Małgorzaty Łoboz i Olgi Taranek-Wolańskiej, otwiera przed czytelnikiem nowe perspektywy i zaprasza do wspólnego odkrywania Fredry na nowo. Komediopisarz jawi się tu nie tylko jako pomnikowy klasyk, lecz także jako artysta niepokorny, demaskator historii i twórca prowokujący do myślenia - także dziś, w XXI wieku.
Zgromadzone prace, syntetyzując dotychczasową wiedzę o rozlicznych aspektach dzieła i kontekstach twórczości wielkiego komediopisarza, zarazem wytyczają kierunki reinterpretacji w przyszłych badaniach historycznoliterackich. Chciałbym szczególnie podkreślić ów potencjał rewaloryzacyjny zgromadzonych pod jedną okładką wielu ujęć badawczych, unowocześniający - w różnych przecie aspektach - dzieło Fredry. Ze zgromadzonych w tomie studiów i szkiców zaczyna się coraz wyraźniej wyłaniać wizerunek autora Dożywocia jako pisarza romantycznej nowoczesności, sięgającego chętnie po narzędzia ironisty i twórcy ujęć groteskowych, romantyka par excellence, a nie rzuconego w XIX wiek twórcy przedłużającego życie komedii stanisławowskiej, niekiedy także prekursora późniejszych wyborów estetycznych. Stąd też wynika realizowany w większości prac postulat badawczy unowocześnienia Fredry, czyli ukazania istniejących
w jego dziele, dotąd niezbyt dobrze dostrzeganych różnych ujęć i sposobów refleksji - zawarta w nich została świadomość romantyka, któremu nieobce były także aporie romantyzmu. Ale Fredro okazuje się nie tylko najwybitniejszym komediopisarzem romantycznym, bywa także twórcą artystycznych poszukiwań, eksperymentów, co pozwala w dzisiejszej lekturze badawczej dowartościować utwory dotąd sytuowane na marginesie bądź przemieścić je z owego marginesu bliżej centrum.
Z recenzji prof. dr. hab. Arkadiusza Bagłajewskiego