Józef Piłsudski. Rzecz o nieprzeciętności

Pomniki stawiano mu już za życia - ku oburzeniu jednych, przy aprobacie innych. Później burzono je lub ukrywano, a na cokoły trafili inni, głównie jego przeciwnicy i konkurenci. Po upadku komunizmu Piłsudski triumfalnie na pomniki powrócił. Wydawałoby się, że oddano już Naczelnikowi należne mu miejsce w historii. Jednak gorące spory wokół Piłsudskiego wciąż wybuchają na nowo, a ocena jego postaci i dokonań nie dla wszystkich jest oczywista.

Zarówno uwielbienie dla Piłsudskiego, jak i niechęć do niego bardzo często mają źródło nie w faktach, a w narracjach jedynie luźno związanych z rzeczywistością historyczną. W końcu sam Piłsudski był mistrzem autokreacji i dbał o swoją legendę, która później żyła już własnym życiem i wymknęła się z ram jakiejkolwiek kontroli. Ale pozytywnym mitom towarzyszyły też zjawiska przeciwne - czarna legenda i paszkwilanctwo.

Jednak nawet przeciwnicy polityczni przyznawali mu jedno - kiedy inni debatowali i snuli plany, Piłsudski działał. Zesłany za udział w konspiracji - wracał i wydawał socjalistyczne pisma, aresztowany przez Ochranę - uciekał, w czasie wojny rosyjsko-japońskiej wyprawił się do Tokio organizować polskie oddziały, gromił bolszewicką Rosję, aż wreszcie został "ojcem narodu" dla jednych, a dyktatorem dla drugich.

Mariusz Wołos, wybitny znawca dwudziestolecia międzywojennego, profesor Uniwersytetu Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie oraz Instytutu Historii PAN w Warszawie, w oparciu o najbardziej aktualną wiedzę umieszcza Piłsudskiego w kontekstach, bez których nie sposób zrozumieć jego sposobu myślenia i działania. Przede wszystkim jednak odmalowuje barwną postać najbardziej rozpoznawalnego z polskich przywódców.

• Tytuł: Józef Piłsudski. Rzecz o nieprzeciętności
• Autor: Mariusz Wołos
• Wydawnictwo: Wydawnictwo Literackie
• Data premiery: 2025-10-29
• Rok wydania: 2025
• Okładka: twarda
• Liczba stron: 680
• Szerokość produktu: 16.5
• Wysokość produktu: 24
• ISBN: 9788308088029

Józef Piłsudski. Marzyciel i strateg

Po przeczytaniu Marzyciela i stratega profesor Wacław Jędrzejewicz powiedział:

- Przez najbliższych pięćdziesiąt lat to będzie najlepsza książka o Piłsudskim.

"Autor stworzył dzieło rzetelnością nieustępujące publikacjom naukowym, a jednocześnie nienużące dzięki lekkości pióra właściwego poecie i eseiście. W odróżnieniu od większości prac historycznych, Urbankowski nie skupia się na samej faktografii, choć i ta część budzi uznanie. Owocem jest obfitość mało znanych faktów i szeroko zarysowany kontekst dziejowy.

Arcyciekawe jest ukazanie działalności marszałka w ujęciu filozoficznym i etycznym. To pozwala wejrzeć w moralne dylematy i zrozumieć kontrowersyjne decyzje, które Piłsudski podejmował w swoim burzliwym życiu. Jest przy tym postacią miotaną przez historię i tę historię kreującą. Urbankowski swojego bohatera traktuje z sympatią i zrozumieniem, ale nie jest bezkrytycznym hagiografem. Ta postawa w latach osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych była skuteczną odtrutką na zalew spotwarzających Piłsudskiego publikacji w większości pisanych na polityczne zamówienie.

Dziś z kolei książka Urbankowskiego nie traci na aktualności, stanowiąc przeciwwagę dla kolejnej, swoistej mody na bezpardonową krytykę marszałka i kręgu jego współpracowników. Trawestując stendhalowskie proroctwo, nie zawsze trzeba pisać biografie słynnych ludzi na nowo. Czasem wystarczy powrócić do tych najbardziej wartościowych, a ta Urbankowskiego jest bezkonkurencyjna".

Bartłomiej Osuch

• Tytuł: Józef Piłsudski. Marzyciel i strateg
• Autor: Bohdan Urbankowski
• Wydawnictwo: Zysk i S-ka
• Data premiery: 2025-04-08
• Rok wydania: 2025
• Okładka: twarda
• Liczba stron: 1024
• Szerokość produktu: 16.5
• Wysokość produktu: 23.5
• ISBN: 9788383355450